Amerikaanse begraafplaats

Dit is de enige Amerikaanse begraafplaats uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Er zijn ruim 8000 militairen begraven. Jaarlijks trekt dit kerkhof ruim vijfhonderdduizend bezoekers.

Het grondgebied van de Amerikaanse militaire begraafplaats in Margraten – ruim 26 hectare voormalig akkerland – werd op 13 september 1944 bevrijd door eenheden van de 30e Infanterie Divisie van het Eerste Amerikaanse leger tijdens de opmars naar de Roer in het Duitse Ruhrgebied. Deze begraafplaats was een van de eerste begraafplaatsen waar in Duitsland gesneuvelde Amerikaanse militairen werden begraven. Op 10 november 1944 nam het Negende Amerikaanse leger de begraafplaats in gebruik. De Nederlandse regering had daarvoor de grond in eigendom genomen en deze vervolgens voor eeuwig voor dit doel beschikbaar gesteld.

Voor de vorm van de begraafplaats en het monument, zoals deze sinds 1960 van verre herkenbaar zijn, hebben de architecten Shepley, Bulfinch, Richardson and Abott uit Boston (Massachusetts) getekend. De bronzen groep voor de toren is ontworpen door Joseph Kiselewski uit New York City, terwijl zijn stadgenoten Clarke, Rapuano en Halleran voor de aanleg van alle groen tekenden. De begraafplaats werd ingewijd op 7 juli 1960.

Toren
De Amerikaanse begraafplaats – de enige in Nederland – is tot ver in de omtrek zichtbaar door de dertig meter hoge toren. Via 149 treden bereikt men het observatieplatform. Op de begane grond van de toren bevindt zich de kapel. De bronzen deuren van deze kapel hebben een reliëf van de “Boom des Levens”. De kapel – met een hoogte van 15,5 meter – is voorzien van een fraaie plafondverlichting, die door het Nederlandse volk is geschonken. De verlichting bestaat uit een koningskroon, omringd door kleine lichten die refereren aan het firmament. De zilveren bloemenschaal op het eiken altaar en de smeedijzeren kandelaar zijn eveneens door het Nederlandse volk geschonken. Tegen een van de muren zijn drie Amerikaanse, een christelijke en een joodse vlag geplaatst.

Ereplein
De toegang van de begraafplaats ligt langs de provinciale weg Maastricht-Aken (N278) even buiten de bebouwde kom van Margraten. De toegangsweg met links en rechts grote grasvlakten met bomen leidt naar de trappen van het Ereplein. Het Ereplein als onderdeel van het gedenkteken voert naar de toren. Achter de toren met kapel bevindt zich het grafveld.

De toegang tot het Ereplein wordt geflankeerd door aan een zijde het bezoekersgebouw en aan de andere kant het museum. In het museum zijn drie landkaarten gebeiteld in Romaans travertijn, verfraaid met mozaïek en bronzen, geëmailleerde appliques (pijlen, insignes etc.).

Een van de landkaarten geeft een beeld van de militaire acties vanaf de landingen in Normandië tot aan het einde van de oorlog. De tweede kaart geeft een beeld van de vele luchtlandingen terwijl de derde kaart een beeld geeft van het verloop van oversteken van de Roer en het optrekken naar de Rijn. Een uitgebreide informatie verduidelijkt de kaarten.

Namen
Het Ereplein, aan de oostkant begrensd door de toren en met in het midden de spiegelvijver vermeldt op de muren – naast de plaatsnamen waar de belangrijkste gevechten in de omgeving plaatshadden – de namen, rang, eenheid en staat van 1722 vermisten van de land- en luchtstrijdkrachten. Gevallen in deze streek, maar hun lichamen werden niet gevonden of konden niet worden geïdentificeerd. Een sterretje bij een naam betekent, dat deze gesneuvelde naderhand toch nog is gevonden. De vermisten zijn afkomstig uit alle staten van Noord-Amerika met uitzondering van Alaska en Hawaii en uit het District Columbia. De muren, de toren en de paviljoenen bij de ingang zijn gemaakt van Portlandsteen uit Engeland.

Voor de toren staat een bronzen groep: een treurende vrouw met duiven met daarnaast een nieuwe loot aan de door de oorlog vernietigde boom.

Begraafplaats
De begraafplaats is in 16 vakken – A tot en met P – verdeeld. De vakken zijn onderling gescheiden door de promenade naar de vlaggenmast en de graspaden. De 8301 grafstenen – een Davidster voor degene die het Joodse geloof beleden en een Latijns kruis voor alle anderen – zijn geordend in parallel lopende bogen. Van de 8302 doden, afkomstig uit alle staten van Noord-Amerika, het District Columbia, Engeland, Canada en Mexico, gaf het merendeel hun leven tijdens de luchtlandings- en grondoperaties om het oosten van ons land te bevrijden, de opmars door Duitsland over Roer en Rijn en tijdens de luchtoorlog boven deze streken.Ongeveer 43% van de militairen, die destijds hier en op andere begraafplaatsen in de buurt tijdelijk werden begraven, hebben nu hun rustplaats op “Margraten”.

In niet minder dan veertig gevallen werden twee broers naast elkaar begraven, terwijl één steen het gemeenschappelijke graf van twee onbekenden markeert. Van 106 gesneuvelden kon de identiteit nooit met zekerheid worden vastgesteld.

Beplanting
Aan de beplanting van de begraafplaats is veel zorg besteed. Langs beide zijden van de promenade staan karakteristieke Amerikaanse eiken. Rondom de begraafplaats zijn rododendrons geplant, die ieder jaar rond “Memorial Day” uitbundig bloeien. De lange gebogen perken ten noorden en zuiden van het monument zijn beplant met trosrozen, omringd door palmboomhaagjes met op de achtergrond een hulsthaag. Meidoornhagen, verschillende soorten eiken en meidoornbomen completeren de beplanting.

Memorial Day
Jaarlijks op de laatste zondag van mei wordt op de begraafplaats de dodenherdenking “Memorial Day” gehouden. Dit in aanwezigheid van tal van hoogwaardigheidsbekleders uit binnen- en buitenland. Tijdens de plechtigheid heeft een kranslegging plaats en wordt vanuit de lucht door straaljagers een saluut gebracht door het overvliegen in de zgn. “Missing Man”-formatie. De plechtigheid kan door iedereen worden bijgewoond en begint steeds om 15.00 uur. Op de dag van onze nationale dodenherdenking (4 mei) zijn er op de Amerikaanse begraafplaats geen plechtigheden.

Openstelling
De begraafplaats is het gehele jaar dagelijks geopend van 09.00 – 17.00 uur. Op eerste kerstdag en nieuwjaarsdag is de begraafplaats gesloten. Tijdens de openingsuren kunt u voor informatie terecht in het bezoekersgebouw.
Telefonisch is de intendant van de begraafplaats bereikbaar via tel. 043 – 458 1208.

Foto’s: © Cor Niemantsverdriet