Elsloo

Elsloo is een dorp aan de Maas en het Julianakanaal in de gemeente Stein in het zuiden van Limburg. Elsloo maakt aanspraak op de titel “oudste boerendorp van Nederland”. Rond 5000 v.Chr. woonden hier reeds de bandkeramiekers. In de afgelopen honderd jaar zijn van deze eerste agrariërs op Nederlandse bodem al tientallen boerderijen en een begraafplaats blootgelegd. Bandkeramisch aardewerk uit Elsloo is in heel Zuid-Limburg teruggevonden. Opgravingen uit de Romeinse tijd hebben onder andere dakpannen, glazen flesjes en bronzen spelden opgeleverd, die thans in het streekmuseum bewaard worden.

Op de plek waar het oude kasteel van Elsloo was gelegen, in de loop der eeuwen weggespoeld door de Maas, zou in de vroege middeleeuwen een Karolingische palts hebben gestaan. Vroeger werd gedacht dat te Elsloo het Vikingenkamp Ascloha was gelegen, van waaruit omstreeks 880 talloze rooftochten in het Maas-Rijngebied werden ondernomen (o.a. de plundering van Maastricht in 881); tegenwoordig wordt meestal aangenomen dat het kamp te Asselt bij Roermond was gevestigd. De latere burcht van Elsloo, waarvan nog delen bewaard zijn, wordt vanaf het jaar 1111 genoemd als woonplaats van de heren van Elsloo, een geslacht dat rond 1285 uitstierf. In de eeuwen daarna waren het kasteel en de heerlijkheid Elsloo in bezit van onder anderen de families Van Schoonvorst, De Gavre en een bastaardtak van de familie Van Arberg. In 1794 arriveerden de Fransen, waarmee ook hier een einde kwam aan het ancien régime. De laatste heer van Elsloo, Nicolas Antoine van Arberg bleef weliswaar nog enige tijd op het kasteel wonen, maar raakte al zijn heerlijke rechten kwijt.

Tot 1982 was Elsloo een zelfstandige gemeente, waarna ze is opgegaan in de huidige gemeente Stein.

Bezienswaardigheden
Het oorspronkelijke Elsloo ligt in het zuidwestelijk deel van de huidige plaats. Deze oude kern is ondanks de sterke groei van het dorp toch in min of meer oorspronkelijke staat bewaard gebleven en heeft sinds 1971 de status van beschermd dorpsgezicht. Delen van het oude dorp zijn door de aanleg van het Julianakanaal echter verdwenen. Via een steile helling, de Maasberg, belandt men thans vanaf de kerk bij het lager gelegen kanaal. Het best bewaarde deel van het dorp heet Op de Berg, waar onder andere het 17e-eeuwse Schippershuis staat, sinds 1960 het streekmuseum van Elsloo.

Eertijds stond de Sint-Augustinuskerk centraal in het dorp. Door de ligging aan de rand van de Maasvallei steekt de toren boven de vallei uit en is zo een herkenbaar punt. De oorspronkelijke kerk dateerde uit 1459, maar was in het begin van de 19e eeuw dusdanig vervallen dat ze moest worden afgebroken. De huidige kerk werd in 1848 gebouwd in neoclassicistische stijl naar een ontwerp van Jean Dumoulin. In de kerk wordt een laat-middeleeuwse Anna te Drieën bewaard van een onbekende beeldensnijder, die van de kunsthistoricus prof. dr. J.J.M. Timmers de noodnaam Meester van Elsloo ontving.

Een andere bezienswaardigheid is het Kasteel Elsloo, bij de oude dorpskern langs het Julianakanaal. Het huidige complex is slechts een gedeelte van het oorspronkelijke kasteel, dat in de loop der tijd door de Maas is weggespoeld. Tot het kasteel behoorde vroeger ook de Slakmolen, een watermolen die in de jaren 1980 is gerestaureerd en thans weer maalvaardig is.

Evenementen
Een jaarlijks terugkerend muziekfestijn in Elsloo is Conincx Pop. Deze muzikale happening vond voor het eerst in 1983 plaats. Het evenement vindt plaats op de locatie die bekendstaat als “Maasoever”, waar men in het verleden met een voetveer naar de overkant (België) kon varen. In de volksmond wordt de locatie ook wel aangeduid met “aan het auwt vaer”.

De finish van de Amstel Gold Race was in 1968 in Elsloo. Tegenwoordig komt de wielerklassieker vrij snel na de start (in Maastricht) door Elsloo, waar de renners de Maasberg moeten beklimmen.

Bron: Wikipedia