De benaming van Bleijenbeek is afgeleid van ‘Blije beek’, in de betekenis van heldere beek. Het kasteel ligt aan de Eckeltsebeek, die in de eerste helft van de veertiende eeuw gegraven is voor de afwatering van veengronden in het achterland. In 1405 wordt Bleijenbeek voor het eerst genoemd. Dit landgoed gaat dan over van Rutger van Alpen naar Derrick Schenck van Nijdeggen. In dat jaar bestond het landgoed waarschijnlijk uit een door een gracht omgeven boerderij met een woontoren. Later is dit bouwwerk geleidelijk uitgebreid tot een middeleeuws kasteel.
Van Tachtigjarige Oorlog naar 1945
De Tachtigjarige Oorlog is niet ongemerkt aan het kasteel voorbijgegaan. Maarten Schenck van Nijdeggen, die afwisselend vocht aan de kant van de Spaanse en de Staatse troepen en brandstichtend en plunderend rondtrok, heeft in 1576 kasteel Bleijenbeek bezet. In 1589 is het ontzet door de Spanjaarden. Daarbij heeft het kasteel grote schade opgelopen. Na 1589 is met behoud van gedeelten van het oude kasteel een nieuw gebouw opgezet, dat in hoofdlijnen het kasteel geweest is, dat hier gestaan heeft tot 1945. Het jaartal 1688, vermeld boven de hoofdingang van het kasteel, verwijst naar de afsluiting van deze herbouw en vernieuwing. Door het bombardement op 21 februari 1945 is het imposante kasteel in een ruïne veranderd.
Beschrijving van het verwoeste kasteel
De kasteelruïne geeft nog de contouren van het gebouw, dat eens gezien werd als een goed voorbeeld van een ridderlijke woning van de tweede helft van de zeventiende eeuw. De toegang tot het gebouwencomplex was op de plaats, waar nu nog de brug over de kasteelgracht ligt. Hier lag het poortgebouw dat het meest zuidelijke gedeelte was van het gehele complex. Door de poort kwam men op de binnenplaats, waar tegenover het kasteel de boerderij en de dienstgebouwen lagen. Van deze ruimten, die in 1911 grotendeels afgebrand maar later herbouwd zijn, is na 1945 niets bewaard gebleven. Het hoofdgebouw was het sluitstuk van de binnenplaats. Het bestond uit vier om een binnenpleintje aangelegde vleugels. In de voorvleugel was de ingang naar dat binnenpleintje. In het driehoekig bovenstuk van deze ingang prijkte het wapen van de familie Schenck van Nijdeggen. Deze familie heeft hier lang gewoond totdat in 1709 de familie Van Hoensbroeck door erfopvolging in het bezit van het kasteel gekomen is. Het gebouw bestond uit een halfondergrondse verdieping met onder andere keuken, werkvertrekken en kelders. Daarboven waren twee gemetselde verdiepingen. Onder de met leien beklede schilddaken waren nog grote zolderruimten.
